قوانین و مقررات چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی  چه مواردی را دربرمی گیرد

همانطور که می‌دانید، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جمهوری اسلامی ایران، قوانینی را برای شرکت های چاپ در نظر گرفته که بایستی به آن عمل شود و در غیر این صورت متوجه جرایمی خواهند شد. این قوانین مواردی به شرح زیر هستند.

فصل اول

ماده 1- هدف

اعتلای فرهنگ، ارتقای سطح دانش و تعمیق مبانی و ارزش­‌های انقلاب با تأمین آزادی نشر کتاب، حفظ حرمت و حریت قلم، حراست از جایگاه والای علم و اندیشه و تضمین ازادی تفکر در جامعة اسلامی.

ماده 2- اصول و سیاست­ها

از آنجا که در جهان ارتباطات، کتاب یکی از وسایل مهم و مؤثر در انتشار و انتقال سریع و وسیع افکار و اندیشه­‌های صحیح و ناصحیح به شمار می­رود، موضع نظام جمهوری اسلامی در قبال آن عمدتاً از دو طریق و با اتخاذ دو سیاست مرتبط و مکمل یکدیگر به شرح زیر تحقق پیدا می­‌کند:

ماده 3-

الف- سیاست­‌های ایجابی و اثباتی

1-    کتب و نشریات طبق اصل 24 قانون اساسی در بیان مطالب آزادند.

2-    دولت و همة ارکان حکومت موظف‌­اند که براساس قانون از حریم آزادی کتب و نشریات مجاز حمایت کنند.

3-  تلاش برای افزایش آگاهی­‌های دینی، علمی، سیاسی، اقتصادی، هنری، تاریخی، اجتماعی و نظایر آن در سطح عموم و انتشار کتاب و نشریه به این منظور از حقوق افراد ملت است و هیچ مقام رسمی و غیررسمی نمی­‌تواند با اعمال فشار انتشار یا عدم انتشار کتب و نشریات مجاز را باعث شود.

4-  تلاش در جهت انتشار کتب مفید برای نشر اندیشه­‌ها و تعاطی افکار و رشد فکری در جامعه و مقابله فکر با فکر و تقویت روح نقادی و برخورد آزادانه و منطقی آرا و نظریات در ادای وظیفة امر به معروف و نهی از منکر و آزادی و استماع اقوال و اتباع احسن و مالاً کشف نظر صحیح، حق طبیعی هر فرد از افراد ملت است.

تبصره – برخورد قانونی با موارد غیرمجاز از اصل فوق مستثنی است و از سوی مراجع ذیربط به طریقی که در قانون تعیین شده است انجام می­‌گیرد.

5-  سعی در انتشار کتاب و نشریات لازمه بزرگداشتِ مرتبه علم و تحقیق و تجلیل از مقام عالم و محقق و نویسنده و مترجم صالح در جامعه است و لذا تدوین و اجرای سیاست­‌های هدایتی و حمایتی نظام جمهوری اسلامی ایران درخصوص کتاب و نشریات باید به­ نحوی باشد که اهل قلم را به تألیف و انتشار کتاب­‌های متناسب با نیازهای جامعه امروز در جهت اهداف و اصول ذیل تشویق و ترغیب نماید:

الف- تقویت و رواج امر پژوهش به عنوان یکی از مهم­‌ترین طرق تحقق استقلال فرهنگی و افزایش قدرت انتخاب و آگاهی مردم در همة زمینه­‌ها.

ب- دفاع منطقی و محققانه از استقلال سیاسی و اقتصادی و فرهنگی، ب­ویژه با عنایت به اصل “نه شرقی – نه غربی”.

ج- نگاهبانی از دستاوردهای انقلاب اسلامی و تلاش برای تقویت و توسعه آن در قلمرو کتاب و کتابت.

د- معرفی انقلاب اسلامی از راه تألیف و نشر آثار ارزشمند علمی و فرهنگی.

ه- تجدید حیات و مجد و جلال فرهنگی و سیاسی و اجتماعی اسلام از طریق انتشارکتاب­‌های مناسب.

و- مقابله مؤثر و مفید با تهاجمات سیاسی و فرهنگی خارجی و داخلی به ارزش­‌ها و اهداف اسلامی.

ز- کوشش در راه حفظ میراث زبان و ادب فارسی و تقویت و گسترش آن از راه تصحیح انتقادی و تحقیق دربارة متون فارسی و نشر آنها و همچنین بهره‌گیری مفید از دانش و اندیشه بشری و تجربیات علمی و فنی دیگران از طریق ترجمه سنجیده و مناسب به این زبان.

ب- حدود قانونی

نشر کتاب همان­گونه که ممکن است مظهر و نمودی از آزادی­‌های اجتماعی و انسانی تلقی گردد، چه بسا که مورد سوء استفاده و اشاعة لاابالی­گری فکری و اخلال در حقوق عمومی قرار گیرد. مسئولین دستگاه­‌های ذیصلاح موظف­‌اند به­ منظور مقابله با جوانب منفی، حدود و ضوابط قانونی نشر کتاب را که ذیلاً آمده است مورد توجه قرار دهند و فضای سالم و سازنده طبع و نشر کتاب را حفظ و حراست نمایند.

کتبی که به شرح ذیل مخل به مبانی اسلام و حقوق عمومی باشد شایسته نشر نیست:

الف- تبلیغ و ترویج الحاد و انکار مبانی دین؛

ب- ترویج فحشا و فساد اخلاقی؛

ج- برانگیختن جامعه به قیام علیه نظام جمهوری اسلامی ایران و ضدیت با آن؛

د- ترویج و تبلیغ مرام­‌های گرو­ه­‌های محارب و غیرقانونی و فرق ضاله، همچنین دفاع از نظام سلطنتی و استبدادی و استکباری؛

ه- ایجاد آشوب و درگیری در میان طوایف قومی و مذهبی و یا اخلال در وحدت جامعه و تمامیت ارضی کشور؛

و- تمسخر و تضعیف غرور ملی و روح وطن­ دوستی و ایجاد روحیه خودباختگی در برابر فرهنگ و تمدن و نظامات استعماری غربی یا شرقی؛

ز- تبلیغ وابستگی به یکی از قدرت­‌های جهانی و ضدیت با خط مشی و بینش مبتنی بر حفظ استقلال کشور.

تبصره 1- ملاک منع در حکم به اخلال به مبانی اسلام و حقوق عمومی اضلال در مورد کتب مضله تأثیر و فعلیت است.

تبصره 2- موارد ذیل از شمول بندهای مذکور در “حدود قانونی” خارج است:

الف- کتب تحقیقی و علمی در زمینة مکاتب الحادی و غیر آن که فاقد موضع­ گیری تبلیغی و ترویجی باشد.

ب- تبیین مسایل مورد نیاز جامعه در زمینه‌­های اخلاقی و جنسی به دور از تحریک و ابتذال و به شیوه علمی جهت آموزش و شناخت و نیز وقتی­ که در کتب ادبی ترسیم و بیانِ صحنه‌­های فساد با رعایت عفت قلم و بیان غیرمحرک و شهوانی به منظور انتقال پیامی مثبت و عبرت­آور، اجتناب­ ناپذیر باشد.

ج- طرح اشکالات و انتقادات و بیان نارسایی­‌ها در جمهوری اسلامی جهت ریشه ­یابی و شناخت دقیق­تر مسایل و دستیابی به راه­ حل­‌های مناسب و سازنده با بیان استدلالی و اصلاح­ طلبانه بدون توهین و افترا.

د- طرح و نقل افکار و گفتار و مواضع فکری و عملی مخالفان انقلاب و نظام به­ منظور بررسی محققانه و عالمانه آرا و اندیشه­‌های آنان.

ه- کتب علمی و استدلالی و عقیدتی که محرک احساسات منفی و برهم ­زننده اساسِ وحدت در میان اقوام و فرق مختلف کشور باشد.

و- نقد و نفی آداب و سنن غلط و انحرافی به قصد اصلاح، و بدون شایبه­‌های سیاسی و استعماری.

تبصره 3- انتشار کتب موضوع مادة 3 و کتب دیگر درصورتی­ که آثار منفی ناشی از مطالب مندرج در آنها با افزودن مقدمه و توضیحات محققانه و مناسب برطرف شده باشد بلامانع خواهد بود.

فصل دوم

ماده 4- هیأت نظارت بر اجرای ضوابط نشر کتاب

نظر به اینکه نظارت بر امر طبع و نشر کتاب و اجرای صحیح اصل 24 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، این وزارتخانه هیأت نظارتی متشکل از حداقل پنج نفر از میان صاحب­ نظران و شخصیت­‌های علمی و فرهنگی وارد به مسائل کتاب و نشر و امور اجتماعی و سیاسی و تبلیغاتی انتخاب و جهت تصویب به شورای فرهنگ عمومی معرفی خواهد کرد.

ماده 5- هیأت نظارت بر نشر کتاب­‌های کودکان و نوجوانان

نظر به حساسیت و جنبه  ­های خاص کتاب­های کودکان و نوجوانان هیأت ویژه­ای به نام «هیأت نظارت بر نشر کتاب‌­های کودکان و نوجوانان» متشکل از حداقل پنج تن از افراد صاحب­ نظر و آگاه به امور تربیتی (از دیدگاه اسلامی) و مسائل خاص کتاب­‌های کودکان تشکیل خواهد شد. این افراد را وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از میان صاحب­ نظران و نویسندگان کتاب‌­های کودکان و نوجوانان و اشخاص آگاه به مسایل تربیتی در اسلام انتخاب و جهت تصویب به شورای فرهنگ عمومی معرفی خواهد کرد.

تبصره 1- حداقل یکی از اعضای این هیأت باید از میان صاحب­ نظران و اعضای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان باشد.

تبصره 2- نظارت هیأت مزبور از حیث شکل و محتوای کتب کودکان و نوجوانان و انطباق آنها با فرهنگ اسلامی و ایرانی و اصول تربیتی خواهد بود و این نظارت باید قبل از چاپ و نشر کتاب انجام گیرد.

تبصره 3- نظارت هیأت مزبور بر طبق آیین­‌نامه­‌ای انجام خواهد گرفت که این هیأت تهیه خواهد کرد و به تأیید وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خواهد رساند. این آیین‌­نامه باید ناظر به صورت و ماده کتب کودکان و نوجوانان باشد و راهنمایی باشد که مجریان با آن بتوانند محتوای این کتب را قبل از چاپ و نشر با فرهنگ اسلامی و ایرانی و اصول صحیح تربیتی تطبیق دهند.

ماده 6- مسئول اجرا

مسئولیت اجرای این سیاست‌­ها و ضوابط به عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. این وزارتخانه مکلف است در ایفای وظیفه خود از نظریات اعضای هیأت نظارت بر اجرای ضوابط نشر کتاب به­ صورتی­که شرح داده شده است استفاده کند و ارگان­‌ها و ادارات و مراکز ذیربط به نوبه خود موظف‌­اند در این خصوص با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همکاری و هماهنگی نماید.

ماده 7- این آیین­‌نامه در 7 ماده و 7 تبصره در جلسه­ های 147 و 148 و 149 شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده است.

مقاله مرتبط: چاپ افست