صنعت چاپ

صنعت چاپ را غربی ها از خود می دانند و آن را به نام خود ثبت نموده اند. اما تاریخچه ای چندان واضح ندارد. اگر به موضوع چاپ علاقمند می باشید در این مطلب با ما همراه باشید تا از سیر تحولی این صنعت بیشتر بدانید.

بر اساس تحقیقات انجام شده، می توان کشور چین را مبدا صنعت چاپ دانست. در کشور خودمان ایران نیز، این صنعت در حدود صد سالی است که ورود پیدا کرده است. برخی از تاریخ دانان ورود صنعت چاپ به ایران را مرتبط با زمان مغولان می دانند و برخی دیگر آن را به دوران قاجاریه نسبت می دهند.
مقاله ای که می خواهید نگاهی است به این موضوعات و تحول چاپ و چاپخانه در تاریخ….

پیش از اختراع صنعت چاپ

تکثیر کلیه کتب قبل از اختراع صنعت چاپ با دست انجام میشد.

در آتن، اسکندریه و روم، عده ای از نسّاخان، شاهکارهای ادبی را استنساخ می کردند و این کار در سراسر قرون وسطی ادامه داشت. کتاب به اندازه ای گرانبها بود که تعداد کمی از مردم توانایی تهیه آن را داشتند. در نیتجه، در عصر کاوش و پیشرفت، امکان خواندن و پژوهش محدود بو. در بیشتر دوران قرون وسطی کاغذ پوست گوسفند و گوساله به کار می رفت. از یک قرن پیش از شارلمانی، دیگر پاپیروس مورد استفاده قرار نگرفت. مسلم است که کاغذ برای اولین بار از جهان اسلام به اروپا راه یافت. زیرا کاغذ، اولین بار در آن دسته از سرزمین های مدیترانه که با سرزمین های اسلامی تماس مداوم داشته اند دیده شده است.

صنعت چاپ از دید غربی ها و شرقی ها

الیاف گیاهان خرد میشد،سپس خمیر را به صورت لایه ای نازک و یکنواخت روی صفحه یا پارچه ای پهن می کردند و فشار میدادند تا آب آن گرفته شود. سپس الیاف در هم فشرده می شوند. حوالی پایان قرون وسطی – به ویژه هنگامی که چاپ متداول گردید – منشا هنر چاپ را باید در چین جستجو کرد. گرچه اشپیل فوگل در کتاب خود هیچ اشاره ای به نقش مشرق زمین و به صورت اخص چین در ابداع چاپ ننموده است و آن را از مهمترین ابداعات فناوری تمدن غرب می شمارد.

اما بسیاری از مورخان و نویسندگان همانند هنری لوکاس، نقش چین را در صنعت چاپ نادیده نگرفته اند و بر این باورند که این هنر از چین به اروپای غربی رسیده است. به این ترتیب، مراحل تحول چاپ، در هاله ای از ابهام قرار دارد، اما بر اساس آنچه عبدالحسین آذرنگ در کتاب خود می نوسید:” در حدود سال 1040 میلادی، کیمیاگری چینی به نام “پی شنگ” از گل و نوعی چسب مخصوص، ترکیبی به وجود آورد و با آن حروف متحرک ساخت و سپس از این حروف را پخته و سفت کرد.
پی شنگ حروف را کنار هم قرار می داد.
و با وسیله ای فلزی محکم می کرد و بر روی آن مخلوطی از:

  • رزین
  • موم
  • و خاکستر

می مالید و صفحه حروف را به آرامی حرارت می داد.

پس از انتقال نقش صفحه بر کاغذ و تکثیر آن، باز جروف را حرارت می داد.
و از هم جدا می کرد.
که این ابتکار پی شنگ را راه حل حروف چینی با حروف متحرک می دانند”.

نقطه شروع پشرفت صنعت چاپ

از سده دوازدهم به بعد، صنعت چاپ در غرب با کمک قالب های چوبی و حکاکی دستی صورت گرفته بود، اما آنچه در سده پانزدهم ابداع محسوب شد، عبارت بود از دستگاه چاپ فلزی و متحرک که نسخه های فراوانی را با سرعت بیشتر چاپ می کرد. تحول در صنعت چاپ تا رسیدن به دستگاه فلزی را باید یک روند تدریجی به حساب آورد که در فاصله سالهای 1445تا 1450 میلادی به اوج رسید. یوهانس گوتنبرگ اهل مانیتس، نقش مهمی را در تکمیل این صنعت ایفا کرد.

” انجیل گوتنبرگ” که در سال 155 یا 1456 میلادی به پایان رسید، اولین کتاب واقعی محصول نوع چاپ متحرک بود. در نیمه دوم سده پانزدهم، چاپ جدید به سرعت در اروپا رواج یافت. چاپخانه ها در دهه 1460 میلادی در سراسر خاک امپراتوری مقدس روم تاسیس شد و با گذشت ده سال به ایتالیا، فرانسه، اسپانیا و اروپای شرقی رسید؛ مخصوصا ونیز که به مرکز چاپ معروف شد و تعداد چاپگران این شهر تا سال 1500 میلادی به قریب صد تن بالغ شدند و حدود دو میلیون جلد کتاب در آنجا به چاپ رسید.

در هر صورت ورود واژه چاپ به زبان فارسی را به اواخر قرن هفتم هجری و به زمان سلطنت گیخاتوخان پسر اباقاخان مغول نسبت می دهند و آن پول کاغذی بوده که به آن چاو یا کااو(Cao) می گفتند. برخی هم برآنند که واژه چاپ، همان چهاپ یا چهاپه که در زبان هندی به مفهوم مهری بوده که بر روی پارچه می زدند و آن را منقوش می ساختند، بوده است.

سیر تحولی و رشد در صنعت چاپ

دگرگونی در صنعت چاپ و نشر، پس از گوتنبرگ روند کندی داشت و تا سده هفدهم میلادی تغییر عمده ای در آن رخ نداد. در این قرن، یوهان رینمان است که در آوگسبورگ آلمان، پس از آشنایی با چاپ به نشر کتاب روی آورد و حدود 200 کتاب منتشر ساخت. از سده هفدهم به بعد انقلاب صنعتی باعث و بانی پیشرفت های عظیمی در صنعت چاپ گردید. در سده هجدهم، چاپ به رشد و پیشرفت خود ادامه داد و در این قرن، آمریکا به عنوان کانونی تازه اما پر توان وارد صحنه نشر جهان شد و تاثیر به سزایی در پیشرفت و نوآوری های صنعت چاپ جهان داشت. در قرن نوزدهم، تحولات چاپ و نشر کتاب به حدی سرعت و کیفیت صنعت چاپ را افزایش داد که این قرن را عصر جدید کتاب نامیدند.

در قرن بیستم، عواملی بر چاپ تاثیر گذاشتند که مهم ترین آنها به این شرح هستند:

  • سرمایه کافی ناشران
  • دانش فنی و مهارت های تخصصی
  • علاقه و دلبستگی فرهنگی
  • آرمان ها و اهداف
  • مناسبات خوب
  • مخاطره پذیری
  • و عوامل بسیار مهم دیگر

در این سده، رواج کامپیوتر و ظهور پدیده نشر رومیزی و همینطور انقلاب الکترونیک است.

میانگین امتیازات ۳ از ۵
0 پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *