صفحه آرایی چیست و چگونگی آماده سازی صفحات پیش از چاپ

  یکی از عوامل مهم در فرآیند چاپ، صفحه آرایی است به این صورت که به زیبایی و ترتیب چاپ کمک می‌کند و در نهایت از جلب توجه برای مخاطبانتان اطمینال حاصل می‌کنید. صفحه آرایی شامل استفاده از رنگ ها، تصاویر، فونت هتا، ساختار ها و فضاها است که باعث خوانایی و زیبایی خروجی چاپ می‌شود. هدف از این کار بالا بردن کیفیت چاپ، بهبود تجربه چاپی و جذابیت محصولات چاپی است.

کاری که در زبان فارسی به آن صفحه آرایی می‌گوییم در زبان انگلیسی لی آوت (Layout)، و در زبان فرانسه میزانپاژ (MisenPage) نامیده می‌شود. اما مقصود از این کلمه چیست و چه کاربردهایی دارد و هدف از آن چه می‌باشد؟ این‌ها سوالاتی است که تلاش کردیم در این مقاله‌ به آن‌ها پاسخ دهیم.عکس زیر نمونه صفحه آرایی کتاب است

صفحه آرایی یک کتاب

صفحه آرایی چیست؟

در طراحی صفحه یا صفحه بندی مجموعه‌ای از اطلاعات اعم از متن یا نوشته، تصاویر و عکس های مختلف و یا ترکیبی از هر دو در یک فضای از پیش تعیین شده و محدود جمع آوری و تنظیم می‌شود.به عبارت دیگر چگونگی آماده‌سازی صفحات برای چاپ صفحه آرایی نامیده می‌شود. در واقع می‌توان گفت که هنر آراستن یک صفحه , سند یا کتاب به‌صورت تخصصی و علمی Layout یا طرح‌بندی خوانده می‌شود.

صفحه آرایی هنری است که مخاطبین را در مقابل خود متوقف می‌کند و توجه او را به خود جلب می‌نماید. به‌این‌ترتیب او را وادار به مطالعه ادامه متن می‌نماید. اما این کار نیاز به دانش و توانایی‌های لازم دارد که تنها با شناخت مخاطبین , دانش روز صفحه آرایی و به‌کارگیری اصول علمی و روانشناسی میسر می‌شود.

همچنین تجربه و تلاش و تمرین در این زمینه از مهم‌ترین ضروریات به شمار می‌رود. طراحی صفحه زیرمجموعه‌ای از هنر گرافیک به شمار می‌رود و تلاش می‌کند تا یک رابطه موزون و مناسب از نظر بصری بین نوشته‌ها و تصاویر و فضای موردنظر به وجود آورد. طراحی صفحه کاربردهای زیادی دارد و برای طراحی مجله و کتاب و انواع نشریات، طراحی کاتالوگ و بروشور، طراحی پوسترهای حرفه‌ای و دیگر موارد نیز به کار می‌رود

تاریخچه صفحه آرایی در ایران

صفحه آرایی برای اولین بار در ایران توسط سومری‌ها ابداع شد و این قوم اولین کسانی بودند که نوشته‌های خود را صفحه بندی می‌کردند. با این تفاوت که صفحات آن‌ها به‌جای کاغذ لوحه‌های گلی بود. هر لوحه شامل یک سری مطالب مرتبط بود و ضخامت این ورقه‌های گلی  تا چند سانتی‌متر می‌رسید. سپس این ورقه‌ها را در اتاقی به دیوار نصب می‌کردند. پس از آن از پوست حیوانات برای تهیه کتاب استفاده می‌شد و بعدها کتاب‌های کاغذی وارد بازار شد.

در دوره قاجار چاپ سنگی و سپس چاپ سربی رایج شد و بعد از آن انواع مختلف روش‌های چاپ در کشور به کار گرفته شد. در این مرحله صفحه آرایی وارد مرحله جدیدی می‌شود که از تکنیک‌ها و امکانات فنی زیادی در آن استفاده می‌شود. زیبایی‌شناسی وارد کتاب‌آرایی و صفحه بندی می‌شود و متقارن بودن عناصر , تقسیم‌بندی متقارن سطوح , تنظیم هندسی نقوش , ترکیب و تلفیق خطوط به‌صورت موزون و ترکیب متعادل رنگ‌ها برای آرایش صفحات مورد اهمیت قرار می‌گیرد.

درواقع هدف از صفحه بندی ایجاد یک هماهنگی بصری بین اجزای مختلف صفحه است. امروزه برای تهیه کتاب از الگوی کشورهای پیشرفته صنعتی استفاده می‌شود که می‌تواند برای مطبوعات و کتاب ایران بسیار مفید باشد.

هدف از صفحه بندی

مهم‌ترین اهداف صفحه بندی را می‌توان در دو هدف اصلی زیر گنجاند

1- یک صفحه باید اطلاعات را به بهترین و ساده‌ترین شکل ممکن ارائه نماید؛

2- توجه مخاطب را جلب نماید و او را مشتاق به مطالعه ادامه مطلب نماید.

برای رسیدن به این اهداف از عکس, طرح , جداول و اشکال مختلف در کنار کلمات و حروف استفاده می‌کنید تا بتوانید منظور خود را به بهترین شکل ممکن برسانید و البته که همه آن‌ها را باید به زیبایی در کنار هم قرار دهید. افزایش سرعت و انتقال اطلاعات به ساده‌ترین شکل با چیدمان مناسب مطالب و صفحه آرایی میسر می‌شود که ارتباط تنگاتنگی میان مفاهیم و مخاطب به وجود می‌آورد.

با این تفاسیر مهم‌ترین اصل در صفحه آرایی این است که :

اطلاعات درج شده در یک صفحه توسط طراح باید بسیار روان‌تر و جذاب‌تر از زمانی باشد که یک فرد عادی همان اطلاعات را در صفحه درج کرده باشد. بنابراین یک صفحه با مجموعه‌ای از اطلاعات , نوشته‌ها و تصاویر درصورتی‌که درک آن برای مخاطب مشکل باشد و یا رغبتی به خواندن آن در وی به وجود نیاورد صفحه آرایی نیست. همچنین کاربردی بودن، زیبایی آفرینی و ارزش گذاری از اهداف مهم و مورد توجه در طراحی صفحات به شمار می‌رود.

صفحه آرایی برای مجله و کتاب

صفحه آرایی چگونه انجام می‌شود؟

امروزه برای طراحی صفحات از نرم‌افزارهای مختلف استفاده می‌شود. درحالی‌که در گذشته این کار به‌صورت دستی صورت می‌گرفت. یکی از بهترین نرم‌افزارهای کاربردی برای آماده‌سازی صفحات به‌صورت حرفه‌ای نرم‌افزار ایندیزاین Adobe InDesign می‌باشد. از دیگر نرم‌افزار صفحه آرایی چاپ و نشر می‌توان به نرم‌افزار QuarkXPress اشاره نمود. که یک طراح حرفه‌ای برای صفحه بندی به شمار می‌رود.

این نرم‌افزار با پروژه‌های فتوشاپ سازگار است و امکان بارگذاری تصاویر با حجم و سایز زیاد را نیز فراهم می‌نماید. پیج میکر یا page maker و نرم‌افزار Freehand از دیگر نرم‌افزارهای مورد کاربرد در صفحه بندی است. استفاده از

1- مایکروسافت ورد برای تایپ
2-ادوبی فتوشاپ برای ادیت و آماده‌سازی تصاویر
3-ادوبی ایندیزاین برای صفحه آرایی
4-ادوبی الیستریتور برای ساخت و تبدیل فایل‎های ایندیزاین به پی دی اف که جهت چاپ کاربرد دارد

از رایج‌ترین نرم‌افزارهای صفحه بندی به شمار می‌روند. این نرم‌افزارها نیازی به فارسی سازی جهت نصب فونت‌های فارسی دلخواه شما ندارند و می‌توانند پاسخگوی طراحان و انتشارات در کشور باشند.

نکات مهم در صفحه آرایی

در صفحه آرایی باید به یک سری از موارد توجه کرد و دارای اهمیت هستند که در این موارد به شرح زیر می‌باشند:

• نوع فونت ، اندازه کلمات
• فاصله از حاشیه ، فواصل بین خطوط
•  طراحی گرافیکی مناسب صفحات
• انتخاب مناسب رنگ‌ها
• و جاگذاری متناسب اطلاعات

مواردی که در صفحه آرایی در چاپ باید به آن توجه کرد شامل:

• حروف‌چینی: یکی از مفاهیم صفحه‌آرایی حروف‌چینی است.
• نوع و اندازه حروف: صفحه‌آرا باید نوع و اندازه حروف توجه نماید.
• تک ستونه یا دو ستونه: رایج‌ترین شکل کتاب تک ستونه است اما برای طراحی بروشور , طراحی مجله و … می‌توان از دو ستونه استفاده کرد.
• سطر بندی: ردیف کردن سطور محتوای کتاب
• حاشیه کتاب:تنظیم حاشیه با دقت کافی
• تو رفتگی در اول پاراگراف: معمولاً اولین سطر پاراگراف‌ها با یک تورفتگی شروع می‌شود.
• پر کردن کتاب: برای بردن یک مطلب در بیش از یک صفحه یا افزایش حجم کتاب می‌توان فاصله سطور یا حروف را از یکدیگر افزایش داد.

درواقع صفحه بندی از مهم‌ترین اقدامات جهت آماده‌سازی پیش از چاپ است. دیدگاه خلاقانه و طراحی مناسب از دیگر فاکتورهایی است که در طراحی صفحه باید به آن توجه داشته باشید. شما با صفحه بندی مناسب اشتیاق بیشتری در مخاطب برای پیگیری مطالب به وجود می‌آورید و این مسئله به ویژه در چاپ نشریات می‌تواند نوعی بازاریابی و تبلیغات مؤثر به شمار رود زیرا شما مخاطب خود را مشتاق دنبال کردن مطالب نشریه و مجله می‌نمایید. این کار همچنین به رشد و توسعه فرهنگ مطالعه در کشور نیز کمک شایانی می‌نماید.

صفحه آرایی باید متناسب با مفاهیم و اطلاعات عرضه شده انجام شود. برای مثال درصورتی‌که برای چاپ  کتاب کودکان نیاز به صفحه بندی دارید باید بتوانید از تصویرسازی ، فونت، رنگ، قطع و فضای سفید خوانی متناسب با گروه سنی موردنظر استفاده نمایید. درواقع چهارچوب اصلی شما برای چیدمان مطالب، پاراگراف‌بندی، استفاده از رنگ‌ها و تصاویر و … با توجه به موضوع و مخاطب انتخاب می‌شود. ضمن اینکه چشم‌نوازی و موزون بودن صفحه نیز اهمیت زیادی دارد و مطابق با استانداردها و اصول صفحه بندی باید انجام شود.

نمونه ای از صفحه آرایی کردن

نتیجه گیری

 طراحی و آرایش اصولی صفحات چاپی تاثیر قابل توجهی در پروسه جذب مشتریان، ارتقا ارزش بصری محتوا و افزایش فهم مطالب دارد. طراحی مناسب و زیبا در صفحه آرایی، به ایجاد یک تجربه ثبت و همچنین بهوبد نگاه مخاطبان به محصولات چاپی کمک می‌کند. در نتیجه استفاده از اصول طراحی مناسب و توجه به جزئیات در صفحه آرایی دارای اهمیت است و به رونق کسب و کار ها در بازار کمک می‌کند.